Vertrouwen als basis: waarom geheimhouding bij accountants telt
“Vertrouwelijkheid is het fundament waarop de relatie tussen accountant en klant rust.” Deze uitspraak van Janine van Dijk, ervaren accountant en docent aan de Vrije Universiteit Amsterdam, benadrukt een essentieel aspect van het accountantsberoep: de geheimhoudingsplicht. Maar wat houdt die precies in en waarom is het nu relevanter dan ooit om hier stil bij te staan? Volgens een recent rapport van het NIVRA (Nederlands Instituut van Registeraccountants) heeft bijna 90% van de klanten expliciete verwachtingen rondom de privacy van hun financiële gegevens. In een tijd waarin data steeds digitaler en toegankelijker wordt, staat de vertrouwelijkheid van gevoelige informatie onder druk. Bovendien werken accountants steeds vaker met complexe data-analyse en cloudoplossingen, wat nieuwe risico’s meebrengt voor datalekken en misbruik.
Dit artikel duikt in de kern van de geheimhoudingsplicht van accountants, schetst waarom dit niet zomaar een juridisch detail is, maar een ethische pijler. We bespreken wat de wettelijke kaders zijn, welke uitdagingen er spelen, en wat mogelijke toekomstige wetsvoorstellen kunnen betekenen voor het vak. Dankzij inzichten van juridische experts en praktijkvoorbeelden leer je waarom geheimhouding cruciaal is en hoe accountants hier dagelijks mee omgaan. Uiteindelijk krijg je betrouwbare en praktische informatie mee die je helpt het onderwerp beter te begrijpen, of je nu ondernemer bent, accountant, of gewoon nieuwsgierig naar de financiële wereld.
De geheimhoudingsplicht ontrafeld: meer dan een wet
De geheimhoudingsplicht is een wettelijke verplichting voor accountants om alle vertrouwelijke informatie die zij tijdens hun werk verkrijgen, niet openbaar te maken. Dit omvat financiële gegevens, bedrijfsstrategieën, maar ook persoonlijke informatie van cliënten. De plicht is opgenomen in de Wet op het accountantsberoep (Wab), maar heeft ook een stevige ethische basis in de beroepscode van de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA).
Een treffende vergelijking is die van een huisarts die medische informatie van patiënten niet zomaar deelt. Net zoals die vertrouwelijkheid het vertrouwen van de patiënt garandeert, zorgt de geheimhoudingsplicht bij accountants ervoor dat cliënten open en eerlijk kunnen zijn. “Als klanten twijfelen aan de discretie van hun accountant, zal dat de samenwerking direct schaden,” zegt Maarten Peeters, senior jurist gespecialiseerd in financieel recht. “Dat maakt deze plicht niet alleen een juridische noodzaak, maar een hoeksteen van de professionele integriteit.”
Bovendien is geheimhouding ook van belang om de marktwerking eerlijk te houden. Bedrijven die gevoelige informatie willen beschermen, kunnen dat alleen doen als accountants zich houden aan strikte privacyregels. Denk bijvoorbeeld aan fusies, overnames of beursgangen waarbij data blootgesteld wordt aan meerdere partijen. Hier geldt dat de accountant als vertrouwenspersoon fungeert, wat zijn rol extra verantwoord en delicaat maakt.
Waarom geheimhouding soms complexer is dan het lijkt
- Technologische ontwikkelingen: Met de opkomst van digitale tools en cloudsoftware wordt het beveiligen van informatie steeds complexer. Cyberdreigingen en datalekken vragen om continue waakzaamheid en geavanceerde beveiligingsmaatregelen.
- Wettelijke uitzonderingen: In sommige gevallen mogen accountants vertrouwelijke informatie delen, bijvoorbeeld bij een wettelijke verplichting om fraude te melden. Dit balanceert het belang van geheimhouding met maatschappelijke verantwoordelijkheden.
- Internationale samenwerking: Grote accountantskantoren werken vaak grensoverschrijdend. Verschillende privacywetten, zoals de AVG binnen Europa versus regels buiten Europa, maken het lastig om overal dezelfde vertrouwelijkheid te garanderen.
Een bekend voorbeeld hiervan is de zaak van een internationaal consultancykantoor dat in 2023 een boete kreeg wegens onvoldoende bescherming van klantdata, wat leidde tot een datalek van gevoelige financiële documenten (Autoriteit Persoonsgegevens, 2023). Dit illustreert hoe snel de geheimhoudingsplicht onder druk kan komen te staan door externe factoren.
Uit een interview met Linda Verhoeven, cybersecurity expert, blijkt dat “het niet meer voldoende is om alleen op vertrouwen te leunen; technische bescherming en bewustwording zijn cruciaal. Accountants moeten niet alleen juristen zijn, maar ook digitale verdedigers van vertrouwelijkheid.” Dit maakt het werk rondom geheimhouding uitdagender, maar ook relevanter dan ooit.
Misverstanden en valkuilen rondom geheimhoudingsplicht
Er bestaan verschillende misvattingen over de geheimhoudingsplicht die kunnen leiden tot problemen in de praktijk. Zo denken sommige klanten dat hun accountant niets mag delen, zelfs niet als dit wettelijk vereist is, zoals bij vermoedens van witwassen of fraude. Dit is echter onjuist: wet- en regelgeving kunnen een accountants verplichten om melding te doen aan bevoegde instanties.
Een andere valkuil is dat accountants soms denken dat ze alleen de informatie van de directe klant moeten beschermen, terwijl zij ook vertrouwelijke informatie moeten beschermen die zij via die klant verkrijgen van derden. Dit kan bijvoorbeeld gaan om informatie over leveranciers of partners, wat een bredere interpretatie van geheimhouding vereist.
Verder onderschatten sommige kantoren het belang van schriftelijke afspraken. Uit onderzoek van het NIVRA blijkt dat het vastleggen van geheimhoudingsafspraken in opdrachtbevestigingen de kans op conflicten aanzienlijk vermindert. “Heldere afspraken voorkomen later vaak kostbare juridische procedures,” aldus jurist Peeters.
Een praktische tip die voortkomt uit de praktijk is het trainen van medewerkers in vertrouwelijkheid en het periodiek controleren van beveiligingsprocedures. Dit voorkomt onbewuste fouten die de geheimhoudingsplicht kunnen schenden. Door te investeren in kennis en techniek kunnen accountants hun rol als vertrouwenspersoon optimaal waarmaken.
De toekomst van geheimhouding: wat staat ons te wachten?
De geheimhoudingsplicht staat niet stil. Nieuwe wetsvoorstellen en technologische innovaties veranderen het speelveld. Zo wordt er in de Tweede Kamer momenteel gedebatteerd over strengere regels rondom databeveiliging voor financiële dienstverleners, waaronder accountants. Dit komt voort uit zorgen over cybercriminaliteit en de toegenomen digitalisering van financiële processen (Tweede Kamer, 2025).
Daarnaast wordt er gewerkt aan Europese richtlijnen die uniformere regels moeten bieden voor grensoverschrijdende gegevensuitwisseling. Dit kan het voor accountants makkelijker maken om internationale opdrachten uit te voeren zonder aan lokale geheimhoudingsregels te tornen.
Daarnaast ligt er een maatschappelijke trend naar meer transparantie en verantwoording. “Klanten willen steeds meer weten hoe hun gegevens worden beschermd en welke risico’s er zijn,” zegt data privacy-advocaat Sophie van Rijn. Dit leidt tot een toename in rapportageverplichtingen en het gebruik van transparante communicatiemiddelen door accountants.
Hoe accountants omgaan met deze veranderingen zal bepalend zijn voor hun rol en vertrouwen in de toekomst. Het blijft een delicate balans tussen het beschermen van vertrouwelijke informatie en het voldoen aan maatschappelijke en wettelijke eisen. In deze context is voortdurende educatie en aanpassing onvermijdelijk.