Weten wat je waard bent: Waarom financiële duidelijkheid belangrijker is dan ooit
“Als ik had geweten waar ik financieel écht stond, had ik andere keuzes gemaakt.” Die zin – vaak uitgesproken door ondernemers of particulieren ná een financiële tegenvaller – zegt veel over een groeiend probleem: mensen hebben onvoldoende inzicht in hun eigen financiële situatie. Uit onderzoek van de AFM blijkt dat slechts 43% van de Nederlanders zichzelf financieel vaardig noemt (Autoriteit Financiële Markten, 2023). Het merendeel weet dus niet precies hoeveel er binnenkomt, uitgaat of waar de risico’s liggen.
In een tijd waarin inflatie, rentewijzigingen en onzekerheid over pensioenstelsels onze portemonnee raken, wordt inzicht in de eigen financiën steeds crucialer. Toch blijkt dat veel mensen zich pas verdiepen in hun geldzaken als er iets misgaat – een plotseling ontslag, een onverwachte belastingaanslag of een ruzie met de accountant. De vraag is dus: krijgen klanten vandaag de dag wel voldoende inzicht in hun financiële situatie? En wat kunnen zij, accountants én beleidsmakers daaraan doen?
Als ervaren blogger met een brede blik op mens, maatschappij en trends, neem ik je in dit artikel mee in de achtergronden, uitdagingen én kansen van dit actuele onderwerp. Je krijgt inzicht in de kernproblemen, hoort wat experts adviseren, en ontdekt welke wetsvoorstellen mogelijk verandering kunnen brengen. Kortom: praktische kennis die je helpt om beter grip te krijgen op je eigen geld – of dat van je klant.
Wat verstaan we eigenlijk onder “inzicht in financiën”?
Financieel inzicht betekent meer dan alleen weten wat er op je bankrekening staat. Het draait om het begrijpen van je totale financiële plaatje: inkomsten, uitgaven, bezittingen, schulden, fiscale verplichtingen én toekomstige verplichtingen zoals pensioen of zorgkosten. In de zakelijke context komt daar nog bij: liquiditeitsprognoses, fiscale risico’s, investeringsbeslissingen en compliance-verplichtingen.
Een bruikbaar voorbeeld is dat van Sanne, een zelfstandig grafisch ontwerper. Ze hield altijd keurig haar facturen bij, maar had geen idee van haar fiscale reserveringen. Pas toen haar accountant haar confronteerde met een onverwachte btw-nabetaling van €5.000, werd ze zich bewust van haar gebrekkige financieel inzicht. “Ik dacht dat ik genoeg buffer had, maar blijkbaar zat ik op een financiële tijdbom.”
Volgens het Nibud is Sanne geen uitzondering. Ruim 1 op de 3 zelfstandig ondernemers houdt onvoldoende rekening met hun belastingverplichtingen (Nibud, 2022). Dat gebrek aan overzicht kan leiden tot stress, fouten en zelfs faillissementen. In de privésfeer komt het vaak voor dat mensen geen totaalbeeld hebben van hun schulden of pensioenopbouw.
Met andere woorden: zonder inzicht geen goede beslissingen. En zonder goede beslissingen geen gezonde financiële toekomst.
Waarom krijgen klanten toch vaak onvoldoende overzicht?
Er zijn verschillende redenen waarom klanten – zowel zakelijk als particulier – vaak niet goed weten waar ze financieel staan. Hieronder enkele veelvoorkomende oorzaken, ondersteund door bevindingen uit de praktijk:
- Gebrekkige communicatie met de accountant: Veel klanten voelen zich overweldigd door vakjargon of krijgen te weinig uitleg. Volgens een peiling van Novak (2024) geeft 58% van de MKB-klanten aan dat hun accountant “te weinig vertaalt naar begrijpelijke taal.”
- Gefragmenteerde digitale systemen: Klanten gebruiken vaak meerdere tools – van bankapps tot boekhoudsoftware – maar koppelen deze informatie niet. Het gevolg: losse puzzelstukjes zonder totaalbeeld.
- Laag financieel bewustzijn: Niet iedereen weet welke gegevens relevant zijn. “Je moet mensen soms leren wát ze moeten weten,” aldus financieel coach Marlies Wiersma (interview, 2023).
- Ad-hoc benadering: Veel ondernemers en huishoudens bekijken hun cijfers pas als er iets aan de hand is. Een proactieve financiële strategie ontbreekt vaak.
Deze obstakels zijn niet onoverkomelijk, maar vragen om betere begeleiding en digitale ondersteuning. Juist daar liggen kansen voor innovatie én regelgeving.
Misverstanden en valkuilen in het financiële landschap
Een van de grootste misvattingen is dat inzicht automatisch volgt uit toegang tot data. Veel mensen denken dat als ze al hun bonnetjes bewaren of boekhoudsoftware gebruiken, ze “het wel onder controle hebben.” Maar inzicht vraagt interpretatie, duiding en context. Hier wringt het vaak:
“De software gaf me prachtige dashboards, maar ik begreep nog steeds niet wat ik ermee moest. Pas toen mijn accountant het uitlegde, viel het kwartje.” – Erik, startende horecaondernemer
Daarnaast gaan veel klanten ervan uit dat hun accountant álles monitort. In de praktijk is dat vaak niet het geval. Accountants controleren achteraf, maar bieden lang niet altijd proactieve inzichten – tenzij daar expliciet om gevraagd (en voor betaald) wordt. Dit leidt tot misverstanden over verantwoordelijkheden.
Een andere valkuil is cognitieve dissonantie: mensen willen soms liever niet geconfronteerd worden met onaangename cijfers. Dat noemen experts het “struisvogelgedrag” – liever de ogen sluiten dan eerlijk naar het saldo kijken (Van Raaij, 2018).
Wat kunnen we hieruit leren? Inzicht vraagt niet alleen toegang tot informatie, maar ook betrokkenheid, uitleg en een veilig gesprek. Dat vraagt om een andere rol van financiële dienstverleners.
Toekomstige wetten die financiële transparantie kunnen versterken
Gelukkig staan er verschillende wetsvoorstellen en beleidswijzigingen op stapel die het financiële inzicht van burgers en bedrijven kunnen vergroten:
- Wet toekomst pensioenen (Wtp): Deze wet – deels al ingevoerd in 2023 – zorgt ervoor dat werknemers meer individueel inzicht krijgen in hun pensioenopbouw, onder meer via verbeterde digitale tools (Ministerie van SZW, 2023).
- Voorstel tot verplichte basiskennis financiële geletterdheid in het onderwijs: Dit voorstel, gesteund door meerdere partijen, moet jongeren beter voorbereiden op geldzaken. Hoewel nog in behandeling, lijkt er brede steun.
- Digital Finance Strategy van de EU: Deze richt zich op het harmoniseren van financiële data en het makkelijker delen van informatie tussen banken, boekhoudtools en adviseurs (Europese Commissie, 2023).
Daarnaast zien we in de accountancybranche een trend richting real-time dashboards en data-integratieplatforms. Innovaties zoals AI-gebaseerde voorspellingen en proactieve alerts kunnen klanten helpen om niet achteraf, maar vóóraf te handelen. Maar ook dat vereist een gedragsverandering: de bereidheid om écht te willen weten waar je staat.
Durf jij het aan om écht inzicht te krijgen?
Financieel inzicht is geen luxe meer, maar noodzaak. Het is de sleutel tot weloverwogen keuzes, rust in je hoofd en grip op de toekomst. Of je nu particulier bent, ondernemer, of adviseur – de vraag is niet óf je financieel inzicht nodig hebt, maar hóe je het krijgt.
Nieuwe wetgeving, betere tools en de evoluerende rol van accountants kunnen daar zeker bij helpen. Maar de belangrijkste stap begint bij jezelf: durf jij te vragen, te leren en te begrijpen?